Anakartlar

Anakart (İngilizce: mainboard, motherboard, baseboard, system board veya planar board), modern bir bilgisayar gibi karmaşık bir elektronik sistemin birincil ve en merkezî baskılı devre kartıdır. Apple bilgisayarlardaki muadiline logic board (lojik kart) denir ve bazen mobo olarak kısaltılır. Fiziksel yapı olarak anakartlar özel alaşımlı bir blok üzerine yerleştirilmiş ve üzerinde RAM yuvaları genişleme kartı slotları devreler ve yongalar bulunan kare şeklinde bir plakadır.

Yonga Setleri / Chipset

Yongasetleri, işlemci türü ile RAM türünü ve kapasitesini belirlerler. Bu yongalar aynı zamanda anakartın desteklediği takılabilecek tüm iç ve dış aygıtları da belirler. Yongaseti CPU, RAM ve tüm girdi/çıktı aygıtları arasında bir arayüz görevi yapar. Genellikle 2 adet yongadan oluşur. Kartın CPU’ya yakın kısmında olan yonga AMD tarafından “Northbridge” yani “Kuzey köprüsü”, Intel tarafından ise MCH olarak adlandırılmaktadır. Diğer yonga ise AMD tarafından “Southbridge” yani “Güney Köprüsü”, Intel tarafından ise ICH olarak tanımlanır.

Anakart Şekil Faktörleri

AT şekil faktörü IBM tarafından 80’lerin başında geliştirilmiş ve 90’ların ortasına kadar kullanım alanı bulmuştur. AT anakartların en büyük problemi harici kapılarının eksik olmasıydı. O dönemde ortalama bir bilgisayara takılan cihazlar sadece 1 ekran ve 1 klavye idi. Bilgisayarın arkasına takılan cihazların sayısı artmaya başladıkça, yeni şekilde faktörleri geliştirildi. İlk olarak LPX adıyla çıkan, daha sonra ise NLX olarak değişen şekil faktörü, AT’nin geliştirilmiş versiyonlarıdır. Genişleme yuvaları kullanımını mümkün kılmalarına karşın, yeterince esnek olmayışları yeni bir şekil faktörü için duyulan gereksinimi hızla arttırmıştır. Günümüzde ise ATX ve BTX şekil faktörleri ve bunların alt türevleri kullanılmaktadır. Tabloda bu şekil faktörlerinin boyutlarını görmektesiniz.

Anakart Bileşenleri

Anakartların üzerinde işlemci, RAM, ekran kartı gibi temel birimlerin takılacağı soket ve slotlar yanında, çeşitli kartlar, sürücüler ve diğer birimlerin takılacağı soketler, portlar ve slotlar bulunur. Bir ana kartın genel yapısı ve bölümleri aşağıdaki gibi olup, üreticisine ve modeline göre küçük değişiklikler olabilir. Ancak yerleşim genellikle aşağıdaki gibidir.

Portlar ve Konnektörler

1. PS/2 Klavye Portu:Mor renkli bu porta PS/2 klavye denilen klavyeler takılmaktadır.
2. PS/2 Fare Portu:Yeşil renkli bu porta PS/2 fare denilen fareler takılmaktadır.
3. VGA Portu:Bu port onboard (tümleşik) ekran kartı olan anakartlarda bulunur, VGA (Video Graphics Adaptor) porta ekran (monitör) takılır. Mavi renkte, analog bir görüntü çıkış birimidir.
4. DVI Portu:Onboard ekran kartı bulunan bazı ekran kartlarında bulunabilir. DVI (Digital Video Interface) porta LCD ekranlar gibi dijital olarak çalışan ekranlar takılırlar, bu port beyaz renkte, dijital sinyal veren bir görüntü çıkış birimidir.
5. HDMI Portu:Yüksek çözünürlüklü dijital olarak görüntü ve ses aktarımı yapabilir.
6. FireWire (1394a) Portu:Bu port özellikle dijital video ve fotoğraf makinelerinden, bilgisayara bilgi aktarımı için geliştirilmiş hızlı bir porttur. Ancak USB portun gelişimiyle, piyasada yaygınlaşamamıştır.
7. Optik Sayısal Portu:Fiber optik kablo üzerinden veri alış verişi için kullanılan bir porttur.
8. eSATA Portu:SATA (Serial ATA) veri aktarım sistemini kullanan, daha çok harici sabit diskleri bilgisayara bağlamak için geliştirilmiştir. Hızlı veri aktarımını amaçlamıştır ancak USB 3.0 teknolojisinin gelişip, harici sabit disklerde kullanılmasıyla birlikte yaygınlaşamamıştır.
9. USB 2.0 Portları:USB (Universal Serial BUS – Evrensel Seri Veri yolu) portu, bilgisayarlarda en çok kullanılan, klavye, fare, webcam, yazıcı, tarayıcı, flash bellek vb. birçok dış donanım biriminin takılabildiği hızlı bir porttur. USB 2.0 ve USB 3.0 şeklinde sürümleri vardır. USB 2.0 teorik olarak saniyede 480 megabit (80 MB) veri aktarımına izin vermektedir.
10. USB 3.0 Portları:USB 3.0 portu, USB 2.0’ın 10 kat daha hızlı olup, hem USB 3.0 hem de USB 2.0 destekli donanım birimlerini çalıştırabilmektedir. Özellikle günümüzde USB 3.0 destekli harici sabit disklerin takıldığı bir port olup, anakartlarda ve dizüstü bilgisayarlarda kendine yer edinmiştir.
11. RJ-45 Ethernet (LAN) Portu:Bir bilgisayarın ağa bağlanmasını sağlayan, RJ-45 konnektörlü ağ kabloların takıldığı porttur. Günümüz anakartların hemen hepsinde standart hale gelmiştir. 100 megabit, 1000 megabit hızlara sahip çeşitleri vardır.
12. Analog Ses Giriş-Çıkışları:Onboard ses kartı bulunan anakartlarının ses giriş-çıkış portlarıdır. Ses kartının desteklediği kanal sayısına göre port sayısı artabilmektedir. Bazı anakartlarda 3 (Yeşil, Mavi, Pembe renklerde) port bulunurken, günümüz anakartların çoğunda 6 port bulunabilmektedir. Yeşil port ses çıkışı olup, Hoparlör, Kulaklık gibi ses veren donanımlar takılır. Mavi port ses girişi olup, bilgisayara ses aktarmada kullanılan çeşitli müzik aletleri bağlanır. Pembe port mikrofon girişidir, bilgisayara kendi sesinizi ya da ortamdaki sesleri mikrofon aracılığıyla aktarmanızı sağlar.

Ön Panel Bağlantıları